Sáo trúc là gì? Cấu tạo và các loại sáo trúc phổ biến

Sáo trúc là một loại nhạc cụ mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Âm thanh của sáo trúc đã đi vào lòng người Việt Nam, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân. Hãy cùng Nhạc Cụ Center tìm hiểu sáo trúc là gì và các loại sáo phổ biến hiện nay trong bài viết sau.

Sáo trúc là gì?

Sáo trúc đã xuất hiện từ những năm 1500 Trước Công Nguyên và gắn liền với rất nhiều nền văn hoá của các quốc gia. Cho đến nay, đây vẫn làn loại nhạc khí rất được ưa chuộng và nhiều người theo học.

Sáo trúc là loại nhạc khí truyền thống, tiêu biểu của dân tộc, mang đến âm thanh trong trẻo, thánh thót và ngân vang. Sáo trúc được sử dụng trong nhiều loại hình âm nhạc dân gian, cổ truyền và hiện đại. Trong âm nhạc dân gian, sáo trúc gắn liền trong các làn điệu dân ca như chèo, hát quan họ, điệu lý… Trong âm nhạc cổ truyền, sáo trúc được sử dụng trong các dàn nhã nhạc cung đình Huế, nhạc lễ,… Trong âm nhạc hiện đại, sáo trúc được sử dụng trong các bản nhạc hòa tấu, nhạc jazz,…

Sáo trúc là nhạc khí truyền thống của Việt Nam gắn liền với cảnh đồng quê yên bình

Sáo trúc có thể diễn đạt được đa dạng cung bậc cảm xúc khác nhau. Nhờ âm sắc trong sáng, tươi vui mà sáo có thể được sử dụng để chơi độc tấu, song tấu, hoà tấu cùng các dàn nhạc giao hưởng, thính phòng, nhạc nhẹ,…

Cảm âm của sáo trúc nằm trong 2 quãng 8, nghĩa là bạn có thể thổi từ Đô 1 lên Đô 2, Đô 3 và nhiều âm cao khác. Tuỳ vào từng bản nhạc mà bạn sẽ lựa chọn các loại sáo có âm sắc phù hợp. Ví dụ:

• Sáo Đô, sáo Sol có âm điệu reo vui, lanh lảnh, có thể giả làm tiếng chim kêu, tiếng gà gáy
• Sáo La, sáo Sol có âm điều dịu êm, mềm như lụa.

Âm thanh của sáo mang đến sự tươi vui, mang đậm phong cách đồng quê

Cấu tạo của sáo trúc ra sao?

Sau khi tìm hiểu sáo trúc là gì, chúng ta sẽ tìm hiểu về cấu tạo sáo trúc. Sáo trúc thường được làm từ trúc, nứa, hoặc sừng với độ dài khoảng 45 – 55cm. Các vật liệu được sử dụng để làm sáo phải đảm bảo không sần sùi, không hư hỏng, đường kính vừa phải. Cấu tạo của sáo trúc bao gồm ba phần chính là đầu sáo, thần sáo và miệng sáo.

Đầu sáo

Ở phần này sẽ thiết kế 1 lỗ khí để người chơi thổi hơi vào và tạo ra âm thanh. Thông thường, lỗ thổi được làm to hơn các lỗ bấm khác và thường được khoét dưới dạng lỗ tròn hoặc elip. 

Thân sáo

Thân sáo là phần chính của cây sáo, bao gồm các lỗ bấm. Các lỗ bấm được khoét dọc theo thân sáo và được sử dụng để điều chỉnh cao độ của âm thanh. Các lỗ bấm được thiết kế thẳng hàng với lỗ thổi để mang đến âm sắc chuẩn xác nhất. Số lượng lỗ bấm trên thân sáo tùy thuộc vào loại sáo. Sáo bầu thường có 6 lỗ bấm, sáo ngang thường có 10 lỗ bấm.

Thân sáo có thiết kế các lỗ bấm để tạo ra giai điệu

Miệng sáo

Miệng sáo là phần ở giữa đầu sáo và thân sáo có nhiệm vụ điều chỉnh luồng không khí khi người chơi thôi hơi vào và được sử dụng để tạo ra âm thanh cộng hưởng. Miệng sáo thường được làm bằng tre hoặc gỗ.

Xem thêm: Hướng dẫn cách thổi sáo trúc cơ bản cho người mới học

Các loại sáo trúc phổ biến hiện nay

Không chỉ thắc mắc sáo trúc là gì mà nhiều người cũng muốn tìm hiểu sáo trúc có mấy loại. Chúng ta thường nghe nhắc đến sáo ngang, sáo dọc, sáo mèo, sáo 6 lỗ, sáo 10 lỗ,… Trên thực tế, các loại sáo sẽ được phân loại theo các yếu tố sau:

Phân loại nguyên liệu làm sáo

Dựa vào chất liệu làm sáo, chúng ta có thể phân loại thành nhiều loại sáo khác nhau như: sáo nứa, sáo trúc, sáo nhựa, sáo inox,…

• Sáo nứa là loại sáo được làm từ cây nứa, loại cây phổ biến ở Việt Nam. Sáo nứa có âm thanh mềm mại, uyển chuyển, thường được sử dụng trong các bài hát dân ca, nhạc cổ truyền.
• Sáo trúc là loại sáo được làm từ cây trúc, loại cây có chất lượng tốt hơn cây nứa. Sáo trúc có âm thanh trong sáng, cao vút, thường được sử dụng trong các bài hát nhạc nhẹ, nhạc trẻ.
• Sáo nhựa là loại sáo được làm từ ống nhựa, loại vật liệu rẻ tiền, dễ tìm. Sáo nhựa có âm thanh không được hay như sáo nứa hay sáo trúc, nhưng lại dễ chơi hơn, phù hợp với người mới bắt đầu.
• Sáo inox là loại sáo được làm từ ống inox, loại vật liệu có độ bền cao, chống chịu được thời tiết khắc nghiệt. Sáo inox có âm thanh sáng, trong, thường được sử dụng trong các dàn nhạc giao hưởng.

Sáo inox mang đến âm thành sáng, trong, thường xuất hiện trong nhạc giao hưởng

Phân loại theo số lượng lỗ sáo

Hiện nay, trên thị trường có 2 loại sáo phân theo số lượng lỗ chính gồm sáo 6 lỗ và sáo 10 lỗ. 

• Sáo trúc 6 lỗ có 6 lỗ bấm ở thân sáo, được chia thành 3 lỗ ở phía trên và 3 lỗ ở phía dưới. Sáo 6 lỗ có thể chơi được các nốt nhạc cơ bản của âm giai C trưởng, bao gồm: Đô, Rê, Mi, Fa, Sol, La, Si. Sáo 6 lỗ có ưu điểm là dễ học, dễ chơi, giá thành rẻ. Tuy nhiên, sáo 6 lỗ chỉ có thể chơi được các nốt nhạc cơ bản, không thể chơi được các bản nhạc phức tạp có nhiều nốt thăng giáng.

• Sáo trúc 10 lỗ có 10 lỗ bấm, được chia thành 5 lỗ ở phía trên và 5 lỗ ở phía dưới. Sáo 10 lỗ có âm vực rộng hơn, có thể chơi được tất cả các nốt nhạc của âm giai. Tuy nhiên, sáo 10 lỗ khó học hơn sáo 6 lỗ, giá thành cũng đắt hơn.

Loại sáo 6 lỗ và 10 lỗ sẽ có ưu nhược điểm khác nhau

Phân loại theo âm thanh

Dựa vào âm thanh, chúng ta có thể phân loại thành rất nhiều loại sáo khác nhau như: sáo son trầm, sáo đô, sáo la trầm, sáo rê, sáo si, sáo mi trầm, sáo si giáng,… Mỗi loại sáo sẽ được sử dụng cho từng bản nhạc riêng và thể đúng tinh thần của bài hát.

Phân loại theo tư thế cầm sáo

Theo tư thế cầm sáo, chúng ta có thể phân thành hai loại chính là sáo ngang và sáo dọc:

• Sáo trúc ngang là loại sáo trúc phổ biến nhất hiện nay. Nó có âm thanh vang, cao vút và được sử dụng trong nhiều loại hình âm nhạc, từ dân gian đến cổ truyền và hiện đại. Sáo trúc ngang có 6 lỗ bấm, với âm vực rộng 2 quãng tám thường dùng để diễn tả các bản nhạc buồn man mác. 
• Sáo trúc dọc hay còn được gọi là sáo Recorder và được sử dụng rất thịnh hành ở Tây Âu thời Trung Cổ. Loại saos này khá dễ chơi nên được nhiều người lựa chọn.

Sáo dọc dễ học, dễ chơi nên được nhiều người yêu thích

Ngoài các loại sáo mà Nhạc Cụ Center giới thiệu trên đây, trên thị trường cũng còn rất nhiều loại sáo khác như: 

• Sáo mèo hay còn được gọi là Sáo H’Mông. Đây là loại nhạc cụ của người H’Mông ở miền Bắc Việt Nam, thường được dùng để giao duyên. 
• Sáo Flute (Flute ) là nhạc khí cổ, được làm bằng kim loại với âm thanh sáng và trong. 
• Sáo bầu (Hulusi): Đây là nhạc cụ phổ biến của dân tộc thiểu số Trung Quốc, có kết cấu đặc biệt làm từ quả bầu với phần đáy có gắn 3 loại ống sáo to nhỏ khác nhau. 
• Sáo Quạt (Panflute) là loại nhạc cụ độc đáo, cấu tạo gồm các đường ống với nhiều kích cỡ và được liên kết với nhau. Âm thanh được tạo ra khi thổi trên đầu.

Sáo Quạt xuất hiện từ thời xa xưa

Các tác phẩm nổi tiếng được viết riêng cho từng loại sáo

Tiếng sáo mang đến giai điệu tươi vui, ngân vang, các nghệ sĩ đã tạo nên những bản hoà ca bất hủ dành riêng cho các loại sáo như: 

• Bản nhạc Cánh Chim Tự Do được NSƯT Triệu Tiến Vượng viết riêng cho cây sáo G5
• Tác phẩm kinh điển Vung Roi Quất Ngựa Vận Chuyển Lương Thực được tác giả Ngụy Hiển Trung viết riêng cho cây sáo E5 
• Một tác phẩm kinh điển nữa là tác phẩm “Mục Dân Tân Ca” được viết riêng cho Sáo Si Bình (theo cách gọi của VN)

Có rất nhiều tác phẩm nổi tiếng được sáng tác dành riêng cho sáo trúc

Địa chỉ mua sáo trúc uy tín tại TPHCM

Nhạc Cụ Center là một cửa hàng nhạc cụ uy tín tại Thành phố Hồ Chí Minh. Cửa hàng chuyên cung cấp các loại nhạc cụ chất lượng và phù hợp với đa dạng phong cách âm nhạc khác nhau. Trong đó, sáo trúc là một trong các sản phẩm được bán chạy nhất của đơn vị vì không chỉ có giá thành phải chăng mà chất lượng được đảm bảo tuyệt đối.

Nhạc Cụ Center cung cấp đa dạng các loại sáo trúc, từ sáo trúc ngang, sáo trúc dọc, sáo trúc bầu, sáo mèo,… đến các loại sáo trúc cao cấp khác. Điều này giúp khách hàng có nhiều sự lựa chọn hơn.

Nhạc Cụ Center cung cấp đa dạng các loại sáo trúc chất lượng

Đội ngũ nhân viên của Nhạc Cụ Center được đào tạo bài bản, có kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực nhạc cụ. Nhân viên sẽ tư vấn tận tình, giúp bạn lựa chọn được cây sáo trúc phù hợp với nhu cầu và sở thích của mình.

Tất cả các sản phẩm sáo trúc của Nhạc Cụ Center đều được bảo hành chính hãng. Trong trường hợp sáo trúc bị hư hỏng trong quá trình sử dụng, bạn sẽ được đổi trả hoặc sửa chữa miễn phí.

Trên đây là những thông tin hữu ích mà Nhạc Cụ Center muốn chia sẻ để giúp khách hàng hiểu rõ về nhạc khí sáo trúc là gì. Mong rằng, bạn đã có được cho mình đáp án chuẩn xác nhất về sáo trúc xuất xứ từ đâu và các loại sáo trúc hiện nay. Nếu bạn đang có nhu cầu mua sáo trúc chất lượng với giá tốt, đừng ngần ngại liên hệ đến 032.707.7869 để được tư vấn loại sáo phù hợp nhất!